Architectuur

Het centrum van Amsterdam heeft al 400 jaar een bijzondere cirkelvorm, bestaand uit grachten. Maar als je verder kijkt zie je niet alleen de mooie grachten maar ook de unieke huizen aan de grachten. Maar hoe zijn die ontstaan en waarom zijn ze juist zo smal en lang gebouwd?

Geschiedenis
De Grachtengordel ontstond tijdens de 3e en 4e Uitleg (de derde en vierde stadsuitbreiding van Amsterdam). In 1613 besloot de stadsbestuur dat Amsterdam nog meer moest uitbreiden, omdat er steeds meer mensen kwamen uit het buitenland vanwege de bloeiende handel in de 17e eeuw, dus het werd een beetje krap. De uitbreiding bestond uit drie delen: de Jordaan, de Westelijke Eilanden en de Grachtengordel. 

Bouwkunst
De Grachtengordel bestaat uit drie grote grachten: de Herengracht , de Keizersgracht en de Prinsengracht.  Hier bouwden de handelaren, stadsbestuurders en alle andere rijken hun schitterende huizen. In de loop van de tijd zijn veel panden verouderd en afgebroken en moesten ze verbouwd worden dus nu verschillen ze allemaal van hoogte, breedte en stijl. Hendrick de Kuyer maakt veel indruk met zijn Renaissance geïnspireerde bouwkunst. Je kunt het goed zien aan het huis Bartolotti aan de Herengracht.

Belasting

Maar de meeste panden aan de grachten zijn lang en smal, waarom? In de 17e eeuw moest er namelijk belasting worden betaald voor de breedte van de gevel. Natuurlijk wou niemand veel belasting betalen dus bouwden ze smalle hoge huizen die van achteren wat breder waren zodat ze minder belasting moesten betalen.

Bouwstijl
Wat je ook kan zien is dat veel grachtenpanden een bordestrap hebben. De voordeuren zitten dus op bel-etage. Dat komt vanwege het gevaar voor overstromingen. Maar later in de 18e eeuw werden sommige panden verhoogd en in de 19e eeuw waren er ook nog veel aanpassingen en werden sommige deuren verplaatst naar de begane grond. De huizen aan de Herengracht zijn meestal dubbelbrede grachtenpanden, de eigenaar kocht dan twee kavels en liet daar één huis opbouwen. Als dezelfde eigenaar meerdere panden liet bouwen door dezelfde timmerman of aannemer noem je het twee- of drielingpanden. Soms waren er zelfs vier- of vijflingpanden die er gelijk uitzagen. 

Gevels
Wat de grachtenpanden ook zo uniek maakt zijn hun gevels. Er zijn er veel soorten van; trapgevels, halsgevels, klokgevels en lijstgevels. Trapgevels hebben een top in in de vorm van een trap. Halsgevels zijn gevels uit baksteen met aan beiden zijden een hoek van 90 graden met klauwstukken uit zandsteen. Klokgevels hebben een top bestaand uit baksteen, in de vorm van een klok met versieringen gemaakt uit zandsteen. En bij lijstgevels eindigt de gevel in een horizontale lijst.

Hijsbalk
Sommige grachtenpanden hebben ook een hijsbalk. Dat is een balk die goederen omlaag en omhoog kan vervoeren. Meestal steekt het dan door de topgevel van een gebouw en in andere gevallen is het een balk in een liftmachinekamer die onderdelen kan verplaatsen. Omdat de huizen meerdere malen zijn verbouwd zie je allemaal veel verschillende bouwstijlen naast elkaar wat de grachtengordel zo mooi maakt.

Zheijra Ferrer CG2E